Bu yasa tasarısı gürültülü ve tartışmalı oldu ama Meclis’te çoğunluğu elinde bulunduran AKP'nin yani iktidar partisinin oylarıyla yasalaştı. Şu an için çok net olmasa da basında çıkan bilgiler ışığında bu yasa ilçe ve beldelere ne kazandırıp ne kaybettirecek bunu önümüzdeki süreçte yaşayarak göreceğiz..
Şu durumda çıkan yasanın siyasi boyutunu iyi anlamak gerekiyor. Bu yasa ile büyükşehir belediyelerinin yetkisinin olabildiğince genişlemesi, yani, hem ilçe belediyeleri büyükşehirlere bağlanıyor hem de il genel meclisleri büyükşehir'e ilhak oluyor. Bu durum, eyalet sistemiyle ilgili tartışmaları da tabiî ki beraberinde getiriyor.
Bu kanunla tek yetkili kişi konumuna gelecek olan büyükşehir belediye başkanlığı makamının yanında valilik yetkileri konusunda da bazı sıkıntılar yaşanacak gibi görünüyor.
Ayrıca çok daha önemli konuma gelen büyükşehir belediye başkanlıkları için de kıyasıya bir mücadele yaşanacak siyasi partiler arasında.
AKP’de bir kez daha parlamenter olamayacak bakanların, büyükşehir belediye başkanlığına kaydırılması formülüyle, tasarı arasında anlamlı bir bağ da kurabilir tabiki.
İktidar partisi de, yetkisi artırılmış büyükşehir belediye başkanlıklarına, güvendiği kurmaylarını bu sayede rahatlıkla aday yapabilecek konuma gelebilecek.
İlçe belediye başkanlarının önemi gitgide azaltılırken asıl mücadele büyükşehir belediye başkanlıklarında olacak.
YASANIN AMACI VE KRİTERİ
Tasarının amacı, "Bazı büyükşehir belediyelerinin sınırlarını il sınırlarına genişletmek ve nüfusu, 750 binin üzerinde olan illerin il belediye sınırlarını il mülki sınırlarına çekmek" olarak özetlenmiş.
Buna göre, büyükşehir sınırları içindeki belediyeler görev ve yetki açısından kademelendiriliyor.
Büyükşehir’e dönüştürülecek illerde birer ilçe kuruluyor…
Büyükşehir belediyesi olmanın kriteriyse en az 3 ilçeye sahip olmak ve nüfusun 750 binden büyük olması şartı aranıyor.
BÜYÜKŞEHİR BELEDİYELERİNİN YETKİ VE GÖREVLERİ
Mevcut büyükşehir belediyelerinin sınırlarını il mülki sınırlarına dönüştüren tasarının en çok merak edilen konularından biri de yetki tartışması.
Bu yasayla eyalet sistemine geçileceği iddia ediliyor ve büyükşehir belediye başkanlarının padişah yetkileriyle donatılacağı öne sürülüyor.
Bunun yanında büyükşehir belediye başkanlarına eğitim, sağlık gibi alanlarda yetki verilmezken, yeni görev ve yetkileri şu şekilde belirlendi:
Büyükşehir belediyesi, ilin tüm sınırları içinde; imari tarım, planlama, alt yapı ve ulaşım hizmetleri konusunda esas yetkili kılınmakta.
BÜYÜKŞEHİR İLÇE BELEDİYELERİNİN GÖREV VE YETKİLERİ
Yeni yasayla birlikte merak edilen bir diğer önemli konu da büyükşehir ilçe belediyelerinin görev ve yetkileri.
-Mezarlık tesis etmek ve işletmek.
-Yolcu ve yük terminali yapmak, işletmek.
-İlçe içinde toplu taşıma yapmak.
-Merkezi ısıtma sistemini kurmak ve işletmek.
-Mezbaha yapmak ve işletmek.
Bunlar, büyükşehir ilçe belediyelerinin görev ve yetkileri arasında gösterilmiş.
Yani Bursa’da; İnegöl, Orhangazi, Mustafakemalpaşa, Yenişehir, Harmancık, Büyükorhan, Orhaneli, Keles, Karacabey ve İznik belediyelerinin görev ve yetkileri bu yasa sayesinde bundan böyle çiçek böcek işleri.
Bu gösteriyor ki İlçe belediye başkanı olmaktansa köyde muhtar olmak daha iyi görünüyor.
Hele birde muhalefet belediyesi isen adama bir yudum su vermezler.
BÜYÜKŞEHİR SINIRLARI İÇİNDEKİ İLÇE BELEDİYELERİ GÖREV VE YETKİ AÇISINDAN KADEMELENDİRMEKTEDİR:
Söz konusu yasayla birlikte, ilçe belediyelerinin de statüsü değişiyor.
Buna göre ilçe belediyeler 2 gruba ayrılıyor:
-Anakent ilçe belediyesi.
-Büyükşehir ilçe belediyesi.
Bunların görev ve yetkileriyse şu şekilde açıklanmış:
-Büyükşehir belediyeleri, anakent ilçe belediyeleri sınırları içinde bugünkü görev ve yetkilerini kullanmaya devam edecek.
-Anakent ilçe belediyelerinin görev, yetki ve sorumlulukları, bugünkü büyükşehir ilçe belediyelerinin sahip olduğu görev, yetki ve sorumluluklarıyla aynı olacaktır.
KAÇ KÖY KAÇ BELDE KAPANIYOR?
Türkiye genelinde 1023 belde, 16 bin 82 köy kapanıyor.
Bursa’da 21 belde, 659 köy kapanacak.
NÜFUSU 10 BİNDEN AZ İLÇELER DE KAPATILIYOR
Nüfusu 10 binden az olan ilçelerin kapatılması öngörülüyor.
Bu durumda Türkiye genelinde onlarca ilçe tarih olacak. Bunların arasında Harmancık da var.
Ancak 10 bin sayısı 5 bine de çekilebilir.
TÜZEL KİŞİLİĞİ KALDIRILAN BELEDİYE VE KÖYLER, KAPANANA KADAR ŞUNLARI YAPAMAYACAK:
Buna göre, kapanan köy ve beldelerin:
-Menkul ve gayrimenkuller üstündeki tasarrufları
-Yeni personel istihdamı
-İmar uygulamaları
-Borçlanmaları sınırlandırılıyor.
Ayrıca katılım sonrasında bunların paylaşımı da düzenlenecek.
KANUN İLK YEREL SEÇİMLERDE YÜRÜLÜĞE GİRECEK
Peki köy muhtarlarının ve belde belediye başkanlarının görev süresi ne zaman bitiyor?
"Mevcut köy ve belde belediyelerinin tüzel kişiliği ilk mahalli idareler seçimine kadar devam edecek." deniliyor.
KURULACAK VE DÖNÜŞTÜRÜLECEK İLÇE SAYISI
Bursa’da 7 büyükşehir merkez ilçe belediyesi, 10 da büyükşehir ilçe belediyesi olacak.
İL ÖZEL İDARELERİNİN BÜTÇESİ AZALIYOR
Yasadan, il özel idareleri bütçe bakımından olumsuz etkilenecek.
Nitekim il özel idarelerinin genel bütçe vergi gelirleri tahsilatından aldıkları pay yüzde 1,5’tan yüzde 1’e düşüyor. Yani, aralarında Bursa’nın da olduğu illerde il özel idaresi gelirleri ortalama yüzde 30 azalıyor.
Yukarıda belirttiğim gibi kanunun tam metni şu an için elimizde yok ama kanun taslağında olan bilgiler bunlar. Ufak tefek değişiklikler olsa da kanunda ortaya çıkan durum kısaca bunlar.
Bu yasa ile iğneden ipliğe katlanarak önümüze gelen büyükşehir tarifesine şimdiden hazır olmakta fayda var.
