Meyvecilikte Marmara bölgesinin en önemli merkezlerinden biri olan İznikte meyve budama mevsimi yağışlı hava koşullarına rağmen devam ediyor. Meyvecilikte budama dönemi devam ederken, tarım bakanlığı, meyvelerin budama şekillerini ve budama kullanılması gereken yöntemler, bakın nasıl açıklıyor. Dikim zamanı veya bunu izleyen birkaç yıl içindeki budamanın amacı, ağaca, verime yattığı zaman kırılmaksızın meyveyi taşıyacak şekilde kuvvetli bir çatı oluşturmaktır. Verim çağı yani türlere göre 4-6 yaşından sonra yapılan budamanın amacı, gelişme ile verim arasında bir denge oluşturmak ve en yüksek kaliteli meyveyi elde edecek şekilde, ağaca taşıyabileceği kadar meyve verdirtmektir. Gençleştirme budaması ise, verimden düşmüş yaşlı meyve ağaçlarına uygulanır. Bir süre daha fazla ürün alabilmek için, yaşlı ağaçlara daha şiddetli budama yapılarak, sürgün verme ve gelişme göstermeye zorlanırlar
Ağacın Büyüme Durumu: Meyve türleri içerisinde bir çeşit yaygın ve yatay dallı gelişirken, diğeri yukarı doğru ve dik bir gelişme gösterebilir. Yaygın ve yatay dallı gelişen bir çeşide, dalların birbirine geçmesine engel olacak şekilde, yukarı doğru gelişmesini teşvik edecek bir budama yapmak gereklidir. Yukarı doğru ve dik gelişen bir çeşide de, ilaçlama, meyve seyreltmesi, hasat v.b. gibi kültürel uygulamaları kolaylaştırmak için, yana doğru ve yaygın gelişmesini teşvik edecek bir budama yapmak gereklidir.
Budamanın Çiçek ve Meyve Bağlamaya Etkisi: Genç ağaçlara yapılacak budama çiçek ve meyveye yatmayı geciktirir. Ancak, meyveye yatan çiçek miktarının artmasına yardımcı olur. Çünkü budama ile ağaçtaki bazı gelişme noktaları da çıkarıldığından, geriye kalanlara elverişli su ve azot temini dolaylı olarak arttırılır.
Budamanın Verim ve Kaliteye Etkisi: Budama, verimde bir miktar azalma yapmasına rağmen meyve kalitesinde çok fazla bir iyileştirme yapar. Budama ile bir kısım meyve de atıldığından; geriye kalanlara yedek besin maddelerinden daha fazla pay düşer. Budama ile yaprak miktarı ve buna bağlı olarak su kaybı da azalır. ve ağaçların güneşlenme ve havalanmaları artacağından meyve rengi ve iriliği artar.
Budama Yaraları ve Artıklarına Yapılacak Muamele: Kesim yüzey 5 cm'i geçen yaralara macun sürülmelidir. Budama artıkları da ertesi yılın hastalık taşıyıcıları olduğundan toplanıp yakılmalıdır.
Budamanın Mevsim ve Zamanı: Dinlenme devresi denilen ve yaprak dökülmesi ile ilkbaharda tomurcukların patlaması arasında geçen zaman budama için uygundun. Ancak, araya donlu günler girerse, budama işi don tehlikesi ortadan kalkıncaya kadar ertelenmelidir. Bu dönemde aynı zamanda hem işçi sorunu olmaz, hem de yapraklar olmadığından, kesim yerleri arasında daha iyi ilişki kurulur.
Ağaçların Terbiyesinde Kullanılan Sistemler: Modifiye-lider (değişik doruk dallı) terbiye sistemi en çok tercih edildiği için bunun üzerinde duracağız. Modifiye-lider sisteminin çok tercih edilmesinin nedeni, diğer sistemlere göre daha kuvvetli çatal dallara sahip olması ve ana dallar arasındaki dikey mesafenin daha fazla olması nedeniyle daha çok meyve yükünü taşımasıdır. Bu sistemde kuvvetli fidanlar dikilmelidir ve ana dallar ikinci derecede çatı dallarını meydana getirinceye kadar lider dalın gelişmesi durdurulmamalıdır. Verim çağına gelmiş bir ağaçta 8-10 adet büyük yan dalın meydana gelmesine imkan verilir. Lider dalın gelişmesi türlere bağlı olarak 4-5 yıl sonra özel bir kesim yapılarak zayıflatılmalıdır.
