Adını medeniyeler şehri olarak tanınan İznik’ten alan gölde, kıyıdan yaklaşık 20 metre açıkta ve 1 metre derinlikte bulunan bazilikanın 13. yüzyılda Laskarisler döneminde terk edildiğine dair bilgilere ulaşıldı.
Kültür ve Turizm Bakanlığı bünyesinde, İznik Müze Müdürlüğünün başkanlığında, Bursa Büyükşehir Belediyesinin desteğiyle Bursa Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümü bilimsel danışmanlığında 2015 yılında başlatılan su altı arkeolojik kazı ve araştırmalarında 2021 yılı çalışmaları Ekim ayı itibari ile sona erdi.
Bursa Uludağ Üniversitesi, İstanbul üniversitesi, Kocaeli Üniversitesi, Mimar Sinan Üniversitesi ve Düzce Üniversitesinden Lisan ve yüksek lisans öğrencilerinin katılımıyla yapılan çalışmalarda Bazilika kalıntılarına 480 dalış gerçekleştirildi. Bu sezon kazılarda en az 2 yıldız bröve sahibi 12 su altı arkeoloğu ile çalıştıklarını ifade eden kazının bilimsel danışmanı BUÜ Fen-Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümü Başkanı Prof. Dr. Mustafa Şahin bu seneki çalışmalarda 100’e yakın sikke, 450 parça seramik, çok sayıda metal parçaları ortaya çıktığını ifade ederken,
“İznik Gölü Bazilikası, hem Aziz Neophytos adına inşa edilen bir kilise olması hem de öncesinde büyük olasılıkla I. Konsil’in burada toplanma olasılığı nedeniyle inanç turizmi açısından oldukça önemli bir kalıntı. Bu nedenle burada söz konusu olasılıkların gerçek olup olmadığını ortaya çıkarmak üzere dalış çalışmalarına devam ediyoruz. Buluntular arasından en önemli sonuç, kilisenin tam olarak 13. yüzyılda yani Laskarisler döneminde terk edildiği ve kaderine bırakıldığı artık netleşmiş oldu. Yapı temellerinin 13. yüzyıldan sonra su altında kalmış olma ihtimali de var. Çünkü kazı yaptığımız alanda kilisenin gömülerek terk edildiğini tespit ettik. Bu, önemli bir ayrıntı.
Henüz su altında ne zaman kaldığıyla ilgili açık bir veriye ulaşamadık ama yapının ilk etkili şekilde yıkılması, 10. yüzyılda gerçekleşen büyük depremde gerçekleşmiş olduğunu düşündürüyor. Bu konuda önemli ipuçları elimizde var. Büyük bir ihtimalle 10. yüzyıldan sonra tekrar eski ihtişamına, görkemli günlerine dönemedi ve esaslı bir onarım yapılamadı. Elde edilen verilere göre, kilise biraz daha küçültülerek bir mezar kilise olarak varlığını devam ettirdi, kutsallığından dolayı. Sonrasında da 13. yüzyılda Laskarisler döneminde tamamen terk edilerek kaderine bırakıldığını en azından bu sene yaptığımız kazılarla kesin olarak ortaya çıkarmış olduk.” dedi.
2022 Yılı Sonunda Bazilika İznik’in 4. Müzesi Olacak
Prof. Dr. Mustafa Şahin konuşmasının devamında, “Bursa Büyükşehir Belediyesi ile bu alanı su altı müzesi haline getirmeye yönelik daha önceki yıllarda çalışma başlatılmıştı ama ciddi anlamda ilk defa bu sene bir proje ortaya çıktı. Projeyi tamamladık, şu anda izin aşamalarında. Büyük bir ihtimalle 2022 yılı sonu itibari ile İznik, 4. Müzesine kavuşturmak için çalışmalarımız devam ediyor.” diye konuştu.
